NÁO NỨC TỪ LÚC HỪNG ĐÔNG  

Hai huyện Quốc Oai và Thạch Thất có 5 xã được gọi là miền núi của Thủ đô. Ở đó, bà con dân tộc thiểu số chiếm đa phần, người Mường chiếm tới hơn 80%, thường gọi là xứ Mường. Lẽ đương nhiên ở đâu có dân cư ở đó có họp chợ. Miền rẻo cao của Hà Nội này hiện còn tới 5 phiên chợ quê gồm có các chợ, được họp vào những ngày lẻ, chẵn hoặc chẵn lẻ luân phiên, tạo nên một nét riêng độc đáo.

Nếu như Shopping trong siêu thị đang dần trở thành thói quen không thể bỏ được đối với các bà nội trợ ở thành phố, thì đi chợ phiên của người Mường là “một phần tất yếu của cuộc sống”. Đặc biệt là những phiên chợ áp Tết thì đó là lễ hội của xứ Mường. Vào tháng chạp, đúng ngày chợ vào phiên, từ khi sương sớm còn chưa tan, đã thấy râm ran, í ới, lao xao tiếng người chào hỏi nhau đi xuống chợ, tiếng bước chân náo nức làm ấm áp cả tiết trời buốt giá buổi sớm mai những ngày cuối năm.

Nhận diện những sắc màu của núi thật rõ nét khi hừng đông đã bừng tỉnh thức rọi những tía nắng hanh hao sương giá từng đoàn người đi chợ mang những sản vật của núi rừng… dập dìu từng tốp rực rỡ trong trang phục Mường. Các “Máng” và các “ún” với những chiếc váy đen bóng được “treo” dưới chiếc áo pắn (cóm) có điểm xuyết chiếc yếm đỏ khoe bộ ngực căng tròn và những đường cong âm tính làm …nao động trái tim khách đa tình.   

Không khí ngày hội mang sắc màu của Tết càng rõ nét hơn khi đến với các phiên chợ Cò, Gò Chói, Lập Thành…. Riêng chợ Trung Mường nằm giáp ranh giữa địa phận xã Yên Trung (Thạch Thất) và Yên Quang (Lương Sơn – Hòa Bình), họp ở dưới một thung lũng nhỏ với đa dạng hàng hóa, từ các loại quần áo rét, tranh ảnh, băng đĩa nhạc ngày Tết được chuyển từ Hà Nội lên, và những mặt hàng thổ cẩm của đồng bào dân tộc thiểu số. Nổi bật lên là sản vật được khai thác trên những khe núi vua Bà. Từ những khúc dang chẻ lạt làm giàng bánh, con lợn Mường được nhốt trong chiếc rọ tre, măng khô, bưởi, táo dây,  mía, mộc nhĩ, lá dong, lá hó gói bánh trưng, bánh uôi (chéo khoeo), đến hoa mơ, mận, đào rừng được bày bán la liệt. người mua kẻ bán tíu tít tiếng Mường xen lẫn tiếng kinh, đứng từ trên cao nhìn người đi chợ tấp nập đông vui nhấp nhô những chiếc khăn “bướng” của các cô gái Mường như những bông hoa klăng của suối rừng mới thấy long lanh một chi tiết đẹp, làm nên một đặc trưng văn hóa riêng biệt của phiên chợ Tết Mường.

PHIÊN CHỢ ĐẬM TÌNH QUÂN DÂN

Một câu nói còn được truyền tụng trong dân gian: “Muốn xem văn công thì về Hà Nội, muốn ngắm bộ đội thì lên xứ Đoài”. Câu chuyện bộ đội kết tình quân dân trong những phiên chợ Tết Mường vẫn diễn ra thường xuyên. Nhiều sĩ quan đã từng trải qua rèn luyện và học tập trong quân ngũ ở xứ Đoài, đến bây giờ vẫn còn bồi hồi nhớ những kỷ niệm đẹp thuở tân binh. Trung tá Cấn Văn Thái cho biết: Thời học ở trường Chỉ huy kỹ thuật phòng không, những ngày áp Tết chủ nhật nào trùng với các phiên chợ Cò (xã Yên Bình - Thạch Thất) hoặc Chợ Trung Mường là anh em học viên náo nức chuẩn bị những bộ quân phục sạch sẽ tươm tất rồi “hành quân” đến chợ bằng xe đạp hoặc “cuốc bộ” để mua một số thứ lặt vặt, chủ yếu là ngắm người đi chợ cho đỡ nhớ nhà. Có những lúc gặp các “pố mế” gánh hàng đi chợ, bộ đội ghé vai gánh đỡ, được họ mời về uống rượu bản ngày tất niên rất thân tình. Nhiều người đã được các pố mế quý mến cho phép kết duyên với con gái rượu làm nên một mối lương duyên đậm đà quân dân.

Khám phá những đặc trưng riêng của phiên chợ Tết Mường, càng thấy nét duyên thầm của một phiên chợ Tết quê, khi mùa xuân mới đang đến gõ cửa từng nhà.